"Je kunt niet volstaan met één opleiding vanaf je 18^e""Je kunt niet volstaan met één opleiding vanaf je 18^e"

Gerdi Verbeet
Noorzitter van verschillende commissariaten

Gerdi Verbeet bekleedt een indrukwekkend aantal functies voor iemand die de pensioengerechtigde leeftijd voorbij is. Onderwijs is de rode draad in haar leven. Haar ouders waren beide docent en zelf stond ze jaren later ook voor de klas. Verbeet vertelt over leven en leren, lesgeven en mensen motiveren.

Wordt het belang van jezelf blijven ontwikkelen onderschat in Nederland?

“Nee, maar het kan wel beter. Kinderen moeten zo vroeg mogelijk leren hoe ze moeten leren. Klassikaal, individueel, al doende, achter de computer; dat is voor iedereen anders. Nóg belangrijker is dat mensen leren leuk vinden en blijven vinden. In de jaren tachtig deed ik met het Contactcentrum Onderwijs-Arbeid onderzoek naar de werkloosheid in de bouw. Ik opperde dat de mensen misschien weer naar school moesten, maar dat was het laatste wat ze wilden. Ze hadden zulke slechte herinneringen aan school. Zo’n afkeer is een drama in een wereld waarin alles snel verandert. De techniek en het materiaal om huizen te bouwen wijzigen; daar zijn groot vakmanschap en scholing voor nodig. Dan helpt het als mensen school leuk vinden.”

Waar komt die weerstand vandaan?

“Dat kan van alles zijn. Als je altijd het laagste cijfer hebt, wordt het nooit makkelijk op school. Kinderen weten dat van elkaar. Daar moet je dan tegenop boksen. Daarom is het oefenen met online middelen zo’n uitkomst. Mijn kleinkinderen volgen interactieve taalprogramma’s. Dat is geweldig. De computer wordt namelijk nooit emotioneel. Al doe je het tien keer fout; hij blijft vriendelijk zeggen ‘probeer het nog eens’. Dat zijn ontwikkelingen waardoor leren voor iedereen aantrekkelijker wordt.”

Moet ons onderwijssysteem zich meer richten op persoonlijke behoeften?

“Ik vind het vooral belangrijk dat kinderen leren waar ze goed in zijn. Ik heb aan ons systeem nooit begrepen waarom we zo’n negatief oordeel vellen over kinderen. Het stoort me enorm dat we vooral focussen op wat ze niet kunnen. Hoe kun je in december een 8 hebben en in juni een 4, terwijl je in juni veel meer weet dan in december? Dat is toch raar? Zie een kind als een spons die steeds meer opneemt. Maak iemand nieuws- en leergieriger.”

Hoe pakte u dat aan toen u voor de klas stond?

“Ik lette altijd op de reactie van kinderen. Veerden leerlingen op bij nieuwe lesstof of trokken ze wit weg? Als kinderen interesse tonen voor iets nieuws en er niet van schrikken, is dat een teken dat ze méér kunnen. Ik probeerde sowieso altijd te zorgen voor een goede sfeer. Dat er in de les een paar keer hard werd gelachen. Dat is belangrijk als je nog je hele leven moet leren. Als je daar al jong een nare associatie bij hebt, is dat een serieus probleem.”

Waaruit haalde u de meeste voldoening toen u lesgaf?

“Leerlingen zien groeien. Mensen meer mens zien worden, omdat ze dingen leerden. Dat is het allermooiste. Het geeft ook een goed gevoel als mensen zich veilig bij je voelen en steeds meer vragen durven stellen. Dan weet je dat je een snaar hebt geraakt.”

Heeft u er wel eens aan gedacht om terug te keren naar het onderwijs?

“Ik coach bijvoorbeeld graag jonge talenten. En in de Tweede Kamer kwamen vaak groepen langs die bezig waren met hun inburgering. Ik vertelde dan altijd dat je in Nederland alles kunt bereiken. Mijn grootmoeder was dienstmeisje. In veel landen is het onbestaanbaar dat de kleindochter het dan schopt tot Kamervoorzitter. Je best doen, jezelf blijven ontwikkelen; dáár zit de sleutel. Mijn ouders leerden me dat. Op mijn 70ste vind ik leren nog steeds leuk.”

Hoe zou u werkend Nederland motiveren om te blijven leren?

“Ik denk dat het nuttig is om mensen jaarlijks in een ‘wat zou je doen als deze functie opgeheven wordt-setting’ te plaatsen. Wat wordt dan je strategie? Verstandige bedrijven en medewerkers doen dit al. Dan hebben je medewerkers in ieder geval een realistisch beeld van zichzelf. Dat lijkt me onontbeerlijk. Stilstand kan niet. Je moet zelf verantwoordelijkheid blijven nemen voor je loopbaan. Vraag jezelf vaker af: is dit wat ik wil?”

Welke rol heeft de LOI in dit speelveld?

“Een belangrijke. Als me iets duidelijk is geworden toen ik in de Adviesraad zat, is het dat de LOI enorm hecht aan kwaliteit. In het aanbod, het lesmateriaal, de mensen; noem maar op. Tegelijkertijd is de LOI een lerende organisatie die goed luistert naar de behoefte van studenten en het bedrijfsleven. Mijn invalshoek is vaak of iets studeerbaar is. Kun je een studie combineren met je andere verantwoordelijkheden op je werk en thuis? Geen enkele student is alleen maar student. ‘s Avonds ben je óók ouder, partner en lid van het voetbalteam. In Amerika bieden bedrijven werknemers de kans om hun studie direct na werktijd op het bedrijfsterrein te doen. Zo blijven ze gefocust. De LOI biedt dit soort trajecten ook. Zo worden organisaties geholpen om mensen on the job op te leiden. Dit kan een waardevolle bijdrage leveren aan de bijscholing en omscholing van volwassenen.”

Wat heeft u voor elkaar gekregen met de LOI?

“Dat we opleiden voor de zorg naar een hoger niveau hebben geholpen. Er zijn zoveel nieuwe mogelijkheden, middelen en inzichten. Die zaken moeten we verweven met de praktijk. De rode draad? Dat je van je achttiende tot je zeventigste niet kunt volstaan met één opleiding. Mensen die zwaar lichamelijk werk doen, moeten op tijd overstappen naar een functie waar hun fysieke kracht minder wordt aangesproken. Iemand die altijd in de bouw heeft gewerkt, kan prima naar de zorg switchen in het tweede deel van zijn carrière. Voor een achttienjarige is dat misschien geen aantrekkelijk beroep. Maar het kan een vijftiger veel energie en voldoening geven om een totaal ander pad te kiezen en andere talenten te ontwikkelen.”